Kruja – stolica dwóch średniowiecznych państw albańskich – jest aktualnie miastem-symbolem albańskiej państwowości i dumy narodowej.  Miasteczko znajduje się 30 km na północ od średnio ciekawej Tirany i oferuje niezwykłe atrakcje i doznania estetyczne. Ta średniowieczna stolica kraju, położona 400-600 m n.p.m. u stóp góry Mali i Krujes, to aktualnie jedna z najsłynniejszych miejscowości turystycznych w centralnej Albanii. Burzliwa historia oraz niezwykły urok miasta sprawiły, że przybywa do niego tysiące turystów z całego świata. Nazwa pochodzi od słowa „krua”, które oznacza „źródło”. To właśnie stąd pochodzi największy bohater Albanii – Skanderberg.

Wypad do Kruja to doskonały plan na kilka godzin, żeby uciec od zgiełku nudnawej stolicy kraju. Uprzedzam jednak, że transport jest tragiczny. To znaczy samo dotarcie do/z Kruja do Tirany przebiega sprawnie, bo dosyć często jeżdżą tam busiki. Za to wydostanie się z dworca do centrum graniczy z cudem – w komunikacji miejskiej spędziłam więcej czasu niż w busie do miasteczka oddalonego o 30 km! Korki to prawdziwy dramat Tirany, z którym Albańczycy nie potrafią (albo nie chcą) sobie poradzić.

Kim był Skanderberg?

Skanderbeg (alb. Gjergj Kastrioti Skënderbeu), a właściwie Jerzy Kastriota jest uznawany za niekwestionowanego i największego albańskiego bohatera narodowego. Chluba i prawdziwy skarb narodu. Przez historyków uważany jest za jednego z czterech najbardziej utalentowanych generałów i strategów w historii świata po Aleksandrze Wielkim, Juliuszu Cezarze i Napoleonie Bonaparte. Urodził się w czasach, kiedy tereny obecnej Albanii znajdowały się pod okupacją Imperium Osmańskiego. Tam też się wychowywał i kształcił. Turcy chcąc zapewnić sobie wierność lokalnych albańskich władców, porywali ich synów jako zakładników i wcielali do własnej armii. Tak też stało się z Jerzym. Przez lata był zmuszany do walki po stronie armii tureckiej – a szło mu nadzwyczaj dobrze. Za swoje militarne sukcesy zyskał przydomek po Aleksandrze Wielkim – Iskander Bey Arnauti, w skrócie Skanderbeg. Mianowano go także namiestnikiem regionu Kruja.

Jednak w 1443 roku nastąpił zwrot akcji: odwrócił się od turków i poprowadził powstanie narodowe w Albanii. Dzięki kunsztowi walki oraz głowie do strategii wojennych szybko wyzwolił większą część kraju i bronił przed osmańskimi atakami. Ogłosił się władcą kontrolowanej przez siebie środkowej Albanii. Przez kolejne lata, wspierany przez Wenecjan i króla Neapolu Alfonsa V Aragońskiego, aż do swojej śmierci, stawiał opór Turkom, którzy nie byli w stanie odbić jego państwa. Skanderberg zmarł w 1468 roku na malarię.

Obecnie w każdym mieście w Albanii znajduje się plac, rondo czy ulica nazwane imieniem Skanderbega. W stolicy Albanii, Tiranie, na głównym placu w centrum miasta znajduje się ogromny monument z jego wizerunkiem. Na jego cześć nazwano również jeden z głównych albańskich towarów eksportowych – brandy. Co ciekawe, tradycja mówi, że do postaci Skanderbega nawiązuje również flaga Albanii. Dwugłowy orzeł symbolizuje zjednoczenie kraju, a 25 piór okalających jego postać wyznaczają liczbę wygranych przez Kastriotę walk.

Co trzeba zobaczyć w Krui?

• Zamek Skanderberga – najważniejszy obiekt w mieście

To z całą pewnością najważniejszy i najcenniejszy obiekt w mieście. Zamek Skanderberga, uszkodzony już podczas oblężeń osmańskich w 1450, 1466, 1467 i 1478 roku, został zniszczony w 1617 roku przez trzęsienie ziemi. Jego rekonstrukcji dokonano dopiero w 1982 roku z inicjatywy władz komunistycznych – pracami kierowała córka Envera Hodży, Pranvera, która również zaprojektowała m.in. słynną Piramidę w Tiranie.

Zamek został zbudowany na planie owalu mierzącego 300 m długości i 150 m szerokości. Jej historia sięga III w., ale elementy budowli, które zachowały się do współczesnych czasów, powstały głównie w XIV-XVI w. Zamek jest podzielony na trzy części. Górna to pozostałości po pierwotnej fortecy i wieża, środkowa to współczesna rekonstrukcja, a dolna składa się z zabudowy mieszkalnej i gospodarczej z czasów osmańskich.

W Narodowym Muzeum Skanderberga znajdują się zgromadzone pamiątki związane z historią regionu i z samym bohaterem. Najważniejszą ozdobą są kopie miecza i hełmu Skandenberga oraz rekonstrukcja jego tronu. W środku zobaczymy także stare dokumenty i mapy, reprodukcje przedstawiające życie ludzi w XV wieku, mozaiki, ikony i rzeźby. Uwagę przykuwa makieta twierdzy z dawnych lat. W całym muzeum będą nam towarzyszyć malowidła związane z historią bohatera. Na pierwszym piętrze znajduje się taras, z którego rozpościera się niesamowity widok na miasto i okolicę.

• Wieża zegarowa

Z tyłu za Zamkiem, na skraju urwiska wznosi się XVII-wieczna czworoboczna masywna wieża zegarowa. Na początku miała służyć jako baszta obserwacyjno-obronna, ale w czasach osmańskich przekształconą ją w wieżę zegarową (znajdował się w niej dzwon wybijający godziny). Niestety wieża jest niedostępna dla odwiedzających.

• Muzeum Etnograficzne

Muzeum został otwarte w 1989 roku w autentycznym XVIII-wiecznym domu. W pomieszczeniach rezydencji zebrano przedmioty obrazujące rzemiosło i warunki życia w Albanii na przestrzeni 500 lat. Prawie 90% eksponatów to oryginały, które są w pełni sprawne do dnia dzisiejszego. Co można zobaczyć w muzeum? W środku są m.in. zabytkowa tłocznia oleju, destylarnia czy warsztat rzemieślniczy. Na piętrze znajdują się izby mieszkalne: pokój gościnny z drewnianym sufitem oraz kuchnia z autentycznymi przyborami do gotowania.

Bazar miejski

Droga do zamku prowadzi przez bardzo urokliwy, drewniany turecki bazar (Pazari i Derexhikut), pełen kramów z lokalnymi pamiątkami. Bazar niegdyś rozciągał się od centrum miasta do samego zamku i liczył 150 sklepów. Obecnie składa się tylko z około 30 stanowisk, zgrupowanych właściwie przy jednej wąskiej uliczce. Sprzedawcy świdrują wzrokiem każdego turystę i zapraszają do swojego sklepu, bo to właśnie mają najlepszy towar w całym mieście. Przechodzenie tamtędy było nieco denerwujące, bo upierdliwi (ale bardzo mili) ekspedienci niemal wciągali do środa i pokazywali wszystko, desperacko wciskając każdą rzecz. Nierzadko mówili co nieco po polsku (i zapewne w kilkunastu innych językach), by bardziej zachęcić turystę do zakupu ich wspaniałości.

Na bazarze można kupić dywaniki i chusty, ręcznie robione przedmioty z drewna, instrumenty muzyczne, monety, książki oraz rozmaite, mniej lub bardziej tandetne pamiątki – alkohol w ozdobnych butelkach, popielniczki w kształcie bunkra, figurki Skanderberga czy koszulki z herbem albo flagą Albanii. Prawdziwy albański misz-masz.

Informacje praktyczne

• Kruja jest położona zaledwie ok. 30 kilometrów od Tirany co sprawia, że stała się najpopularniejszym miejscem jednodniowych wycieczek organizowanych z albańskiej stolicy.
• Miasteczko można zwiedzić w kilka godzin.
• Wejście na Cytadelę jest darmowe, ale do Narodowego Muzeum Skanderberga trzeba zapłacić 200 ALL (6,60 zł). Wstęp do Muzeum Etnograficznego 300 ALL (9,90 zł).
• Z Tirany bezpośrednie busiki do Kruji odjeżdżają z tego samego miejsca, co pojazdy do Szkodry i Bajram Curri.

Wszystkie zdjęcia umieszczone w tym poście są moją własnością, chyba że zaznaczono inaczej. Kopiowanie i używanie bez mojej zgody jest zabronione.