Bańska Bystrzyca. Perełka środkowej Słowacji

Bańska Bystrzyca to niewielka miejscowość wkomponowana w malownicze, górzyste tereny z przyciągającymi uwagę zabytkami. Być może nie każdy słyszał o tym małym słowackim miasteczku, ale warto rozważyć podróż do tej miejscowości. Znajduje się niedaleko polskiej granicy, a więc w sam raz na weekendowy city break. Jest kulturalnym i gospodarczym centrum Słowacji Środkowej. W Bańskiej Bystrzycy odpoczniemy od zgiełku wielkiego miasta, ale absolutnie nie będziemy się w nim nudzić, bo miasto oferuje turystom sporo atrakcji. A na dodatek piękne krajobrazy wokół miasta są gwarantowane.

Trochę o historii miasta

Pierwsza pewna informacja o Bańskiej Bystrzycy pochodzi z 1255 roku – w tym roku król Bela IV uznał ją za wolne miasto królewskie i obdarzył rozległymi przywilejami: prawo wydobywania złota, srebra oraz innych metali szlachetnych. Od początku XIV roku eksploatowano tam głownie bogate złoża miedzi, cynku i ołowiu. Bańska Bystrzyca była także najważniejszym ośrodkiem rzemieślniczym środkowej Słowacji. Istniała tu ogromna liczba cechów – słynni byli zwłaszcza miejscowi płóciennicy, a od XVIII w. wytwórcy kurdybanu (skóra garbowana, barwiona, po czym intensywnie zdobiona we wzory tłoczeniami, złoceniami lub srebrzeniami oraz malowidłami).

29 sierpnia 1944 r. doszło tu do wybuchu powstania przeciwko Niemcom, które było największym słowackim czynem zbrojnym w trakcie II wojny światowej. Powstanie było oporem przeciwko wkroczeniu Niemców na teren Słowacji i autorytarnej władzy niemieckiego okupanta z Jozefem Tiso na czele.

Co takiego oferuje nam Bańska Bystrzyca?

Staromiejski rynek

Otoczony gotyckimi, renesansowymi i barokowymi kamienicami mieszczańskimi. Wokół rynku swoje domy wybudowali bogaci mieszczanie. Dolne kondygnacje zaadaptowane były pod sklepy rzemieślnicze oraz karczmy oferujące piwo czy wino. Oryginalne drewniane domy spłonęły podczas wielkiego pożaru w 1500 r. Pierwsze kamienne domy budowane były w stylu gotyckim, później renesansowym oraz barokowym. Szeregowa zabudowa rynku nastąpiła na początku XVI w. Kamienice otaczające rynek są bardzo zadbane, kolorowe i pełne zdobień. Aktualnie w tych budynkach znajdują się luksusowe sklepy, restauracje i kawiarnie.

Wieża zegarowa

Pochodzi z XVI wieku i stoi w górnej części placu Słowackiego Powstania Narodowego. Kiedyś pełniła funkcje strażnicze – obserwowano z niej próby wtargnięcia wroga oraz pożary, które trawiły miasto. Natomiast część parteru zaadaptowano pod więzienie, z którego prowadzono więźniów do tzw. klatki hańby lub pręgierza znajdujących się na głównym placu. Od XVII do XIX wieku grywano w niej koncerty na rogach myśliwskich. Obecnie mieszczą się w niej sale wystawowe. Z 20 m wieży rozpościera się widok na korony okolicznych masywów górskich, plac oraz pobliskie ulice. Na wieżę wchodzi się pokonując 101 schodów. Mi jednak tego dnia nie było dane wejść na górę i rozkoszować się widokiem, ponieważ akurat była zamknięta

Kolumna maryjna

Stojąca na wielokątnej podstawie została ustawiona na placu w 1719 roku i stanowiła wyraz wdzięczności za koniec epidemii. Umieszczona jest na niej rzeźba Maryi Panny o wysokości 245 cm. Co ciekawe, kolumna została tymczasowo usunięta przed wizytą sowieckiego przywódcy Nikity Chruszczowa w 1964 roku, ponieważ symbol religijny był uważany za nieodpowiednie, a nawet kontrowersyjne tło dla przemówienia przywódcy komunistycznego.

Czarny obelisk

Pochodzi z roku 1945 i został ustawiony ku czci żołnierzy radzieckich i rumuńskich poległych podczas wyzwalania Bańskiej Bystrzycy w trakcie II wojny światowej.

Kamienna fontanna

Fontanna o kształcie krateru wulkanicznego umożliwia w czasie sezonu letniego nie tylko przyjemne odświeżenie się, ale taje radość z doznań muzycznych. Wieczorami zaś mieni się różnokolorowymi światełkami.

Zamek i Barbakan

Najstarszą częścią Bańskiej Bystrzycy jest Zamek Miejski umiejscowiony tuż przy głównym placu. Jest on zamknięty w pozostałościach pierwotnych fortyfikacji – barbakanu chroniącego główną bramę, trzy bastiony i część murów. Zamek Miejski pełnił funkcję centrum administracyjnego miasta, a także chronił królewski skarbiec. Został zbudowany nad fosą w 1512 roku, otaczał wieżę miejską i bronił dawnego wejścia na tereny zamkowe. Wjazd na teren zamku prowadził przez barbakan z wieżą. Posiadał on dużą bramę dla wozów i mniejszą furtę dla pieszych oraz zwodzony most przerzucony nad sztucznie wykopaną fosą. Obecnie w jego pomieszczeniach znajduje się ekspozycja poświęcona historii górnictwa w Bańskiej Bystrzycy i okolicach, a także stylowa kawiarnia i restauracja.

Kościół Wniebowzięcia NMP

Budowla z XIII wieku jest najstarszą na terenie miasta. Skrywa perełki sztuki gotyckiej, takie jak pochodzący z warsztatu mistrza Pawła z Lewoczy ołtarz w kaplicy św. Barbary i rzeźbę przedstawiającą Jezusa na Górze Oliwnej. Oprócz innych gotyckich nastaw ołtarzowych można tutaj zobaczyć chrzcielnicę z 1475 r. Przed wejściem do kościoła stoi pomnik apostołów Słowiańszczyzny – świętych Cyryla i Metodego.

Dom Macieja

Pochodzi z drugiej połowy XV wieku, jest ciekawy między innymi dlatego, że stanowi część sąsiadującej z nim baszty górniczej i ze względu na umieszczony na fasadzie budynku herb króla Macieja Korwina. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Środkowosłowackie, które jest jednym z najstarszych muzeów na Słowacji, założone w 1889 r. Zobaczyć w nim możemy wystawy przybliżające kulturę i dzieje miasta.

Katedra św. Franciszka Ksawerego

Został wybudowany przez jezuitów w dobie triumfu kontrreformacji na przełomie XVII i XVIII w., a w 1776 r. kościół stał się bazyliką katedralną. Surowa fasada zwieńczona dwoma kwadratowymi wieżami powstała podczas rozbudowy świątyni w 1844 r. Wystrój wnętrza pochodzi z I połowy XIX w.

Budynek ratusza

Powstał w XV wieku przez połączenie dwóch samodzielnych domów gotyckich i prawie przez ćwierć tysiąclecia służył jako siedziba urzędu miejskiego. Zachowało się w nim wiele wartościowych elementów, m.in: neobarokowy żyrandol, oryginalne drzwi z 1698 roku, cenne freski i sklepienia.

Pomnik/Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego

Budowla o majestatycznej architekturze i niezwykłym wyglądzie, ukończona w 1969 roku, mieści (jakby schowane w niej) Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego. Swoim kształtem przypomina pękniętą minę, które połączono mostem. Pod mostem przy grobie nieznanego żołnierza, płonie wieczny ogień. Na terenie muzeum zobaczymy ciężkie wyposażenie bojowe i wojskowy samolot z czasów II wojny światowej. Dowiemy się także o samym Słowackim Powstaniu Narodowym z 1944 roku, kiedy to Bańska Bystrzyca stała się centrum antyfaszystowskiego ruchu oporu.

Wszystkie zdjęcia umieszczone w tym poście są moją własnością, chyba że zaznaczono inaczej. Kopiowanie i używanie bez mojej zgody jest zabronione. Jeśli chcesz coś wykorzystać, zapytaj 🙂